به نقل از «ایرنا»

بال چپ تونس در انقلاب یاسمین

تاریخ انتشار: ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۷۷۰۸۱۵

«محمد بوعزیزی» جوان بیست و هفت ساله دستفروش تونسی هنگامی که خود را در میانه بازار شهر «سیدی بوزید» به آتش کشید فقط می‌خواست اعتراض خود را به اقدام نیروهای دولتی در جمع آوری بساطش نشان دهد اما جرقه انقلاب «یاسمین» را زد.

شعله انقلاب تونس بسرعت به مصر، لیبی، الجزایر و مراکش در منطقه شمال آفریقا رسید و سپس به یمن، بحرین و اردن و حتی عربستان، لبنان و سوریه در غرب آسیا کشیده شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در تونس که ۲۳ سال حکومت «زین‌العابدین بن‌علی» را پشت سر گذاشته بود این اتفاق بسرعت بازتاب داشت و کمتر از یک ماه اعتراض مردمی را رقم زد که به کشته شدن نزدیک به ۸۰ نفر به دست نیروهای نظامی انجامید اما بیست و چهارم دی ماه ۱۳۸۹ (چهاردهم ژانویه ۲۰۱۱) بن‌علی پس از اعلام سقوط دولت، به همراه خانواده خود از کشور خارج شد و تا آخر عمر (بیست‌وهشتم شهریورماه ۱۳۹۸) به دامن عربستان سعودی پناه برد.

نکته مهم درباره تونس، تاثیر جنبش مردمی آن بر شماری از ملت‌های منطقه بود که بستر ناآرامی‌هایی شد و به تغییر دولت‌های چندده‌ساله انجامید و در شماری دیگر، منشاء دگرگونی سیاسی بود.

مشابه همین رخداد را در غرب آسیا دیدیم؛ یمن، بحرین و اردن دستخوش تحولات گسترده شد. اوضاع در کشورهایی مانند عربستان، لبنان و سوریه نیز به گونه‌ای دیگر پیش رفت.

با این همه، تونس یک ویژگی بارز دارد که تقریبا هیچکدام از کشورهای یاد شده دارای آن نیستند و آن هم نقش اتحادیه‌های صنفی و کارگری و کارفرمایی است که پیشینه آن به سال‌های دور برمی‌گردد.

ریشه‌های مستحکم این اصناف و اتحادیه‌ها بویژه «اتحادیه فراگیر کار تونس» به صورتی است که در دوران بن‌علی بارها تظاهرات گوناگون به مدد آنها سامان یافت و پس از انقلاب یاسمین نیز به بازیگری خود در عرصه سیاسی و اجتماعی کشور ادامه داده‌اند. از این رو، به بررسی ساختار اتحادیه به عنوان نماینده این تشکل‌های صنفی می‌پردازیم.

تاریخچه فعالیت «اتحادیه فراگیر کار تونس»

اتحادیه فراگیر کار تونس (الاتحاد العام التونسی للشغل) یا به اختصار «الاتحاد» بیش از هفت دهه است در تونس فعالیت می‌کند و پایه‌ای مطمئن از نظر تشکیلات صنفی در منطقه شمال آفریقا و غرب آسیا به شمار می رود.

الاتحاد برخلاف بسیاری از همتایانش در کشورهای دیگر، همچنان پویا است.

۱۹۴۶- تأسیس به دست «فرحات حشاد» و «محمد الفاضل بن عاشور»

فرحات حشاد (۱۹۵۲- ۱۹۱۴) در خانواده فقیر ماهیگیر به دنیا آمد و کار خود را از یک شرکت حمل و نقل آغاز کرد؛ جایی که هسته نخستین اتحادیه را در ذهن خود پروراند که البته در آن زمان شاخه‌ای از کنفدراسیون عمومی کار فرانسه بود.

فعالیت‌های سیاسی او سبب بیکاری‌اش در سال ۱۹۳۹ شد. وی در طول جنگ جهانی دوم خدمات داوطلبانه پزشکی ارایه می کرد.

حشاد پس از مدتی از فدراسیون منطقه‌ای وابسته به کنفدراسیون عمومی کار فرانسه بیرون آمد و همراه شماری از دوستان خود اتحادیه سندیکاهای مستقل جنوب را تشکیل دادند و در پی برابری کارگران تونسی و فرانسوی بودند.

وی پس از تاسیس اتحادیه در حالی که ۳۰ سال داشت به عنوان دبیرکل انتخاب شد و به محبوبیت بی‌مانندی بین طبقه کارگر و بخش‌های مختلف جامعه دست یافت و با پیوستن اتحادیه به کنفدراسیون بین المللی کارگران آزاد، شهرت وی به اروپا و آمریکا رسید.

۱۹۵۲- ترور حشاد

اعضای اتحادیه در سال ۱۹۵۲ به حدود ۱۲۰ هزار نفر رسیده بود و در این سال‌ها به مبارزات استقلال‌طلبانه علیه استعمار فرانسه پیوند خورده بودند.

حشاد به گستره فعالیت‌های خود افزود و گروه‌های صنفی و کاری در مراکش، الجزایر و لیبی را به تشکیل اتحادیه‌های مشابه فراخواند.

در داخل تونس، استقلال‌طلبان مانند «حبیب بورقیبه» که پس از استقلال تونس (۱۹۵۶) نخستین رییس‌جمهوری این کشور شد، زندانی و دستگیر شدند اما فرانسه به سبب توجه افکار عمومی نمی‌تونست به طور مستقیم علیه حشاد اقدامی کند.

مشهور است یک گروه تبهکاری فرانسوی به نام «دست سرخ» وی را در سال ۱۹۵۲ در جنوب پایتخت تونس ترور کرد که جرقه اعتراض‌های دنباله‌دار در این کشور و حتی مصر، لبنان، پاکستان، اندونزی، الجزایر و مراکش را پدید آورد.

البته «فرانسوا اولاند» رییس جمهوری پیشین فرانسه، در سال ۲۰۰۳ اسنادی را به خانواده حشاد ارایه کرد که بر پایه آنها سازمان اطلاعات مخفی تونس که وابسته به فرانسه بود، ‌مسئول ترور این رهبر صنفی است (۱).

۱۹۵۶- تشکیل نخستین دولت تونس پس از استقلال

مبارزات استقلال‌طلبانه مردم تونس در سال ۱۹۵۶ به ثمر نشست. البته از یک سال پیش از آن برخی وزن‌کشی‌های سیاسی در فضای داخلی کشور آغاز شده بود.

شماری از رهبران دوران استقلال‌خواهی بوی جدایی از استعمار را استشمام کرده بودند و برای کسب جایگاه بالاتر در دولت جایگزین می‌کوشیدند.

در مبارزات استقلال‌طلبانه تونس از فرانسه حزب «الدستوری الحر جدید» (مشروطه آزاد جدید) نقش زیادی داشت و به دست «صالح بن یوسف» یکی از مهمترین چهره‌های این حزب و «حبیب بورقیبه» هم‌حزبی وی اداره می‌شد.

اختلاف‌ها بین دو رهبر از سال ۱۹۵۵ شدت گرفت که به تنش‌های خونین و درگیری‌های شدید بین هواداران دو طرف انجامید. در این میان، اتحادیه فراگیر کار تونس از بورقیبه حمایت کرد (۲).

در پی تشکیل نخستین دولت پس از استقلال به دست بورقیبه، شماری از اعضای دفتر اجرایی اتحادیه به قدرت سیاسی پیوستند.

نگاه‌های سخت‌گیرانه دولت بورقیبه که حتی با ترور صالح در سال ۱۹۶۱ میلادی در فرانکفورت همراه بود، پایانی بر ماه عسل روابط اتحادیه و دولت وقت بود.

۱۹۷۸- درگیری آشکار با حکومت بورقیبه

اتحادیه فراگیر کار تونس ژانویه ۱۹۷۸ با اعلام اعتصاب عمومی به مرحله رویارویی آشکار با دولت وارد شد.

دلیل اعتراض‌ها سیاست‌های جدید دولت در زمینه آزادسازی اقتصاد بود.

درگیری‌ نیروهای امنیتی و مردم بیست‌وششم ژانویه که بعدها به «پنجشنبه سیاه» معروف شد، به اوج رسید که بیش از ۲۰ کشته به جا گذاشت و رهبران اتحادیه نیز دستگیر شدند (۳).

کشمکش‌ها و دستگیری‌ها تا پایان ۳۱ سال حکومت بورقبیه ادامه داشت تا اینکه بن‌علی در اکتبر ۱۹۸۷ وظایف نخست وزیری را بر عهده گرفت و یک ماه بعد در یک کودتای سفید به کاخ کارتاژ راه یافت.

۱۹۸۷- فعالیت اتحادیه در دوران بن‌علی

هفتم نوامبر ۱۹۸۷ میلادی (۱۳۶۶ خورشیدی) پس از آنکه هفت پزشک اعلام کردند بورقبیه به دلیل بیماری زوال عقل توان ادامه ریاست جمهوری را ندارد، بن‌علی طبق ماده ۵۶ قانون اساسی نخست وزیر به قدرت رسید. بورقبیه سرانجام در سال ۲۰۰۰ میلادی درگذشت.

بن‌علی در نخستین سخنرانی خود به تونسی‌ها گفت «از این پس، بی‌عدالتی نخواهد بود» و در نخستین گام به مجازات شماری از دانشجویان پایان داد که به سبب شرکت در اعتراض‌های ماه‌های گذشته، برای گذران دوران خدمت سربازی به مناطق بیابانی جنوب فرستاده شده بودند.

فعالیت بخش های صنفی و رسانه ها نیز آغاز شد اما ۲ سال بعد، زمستان سرکوب با دستگیری ۶۰۰ رهبر دانشجویی سر رسید و بسیاری از رهبران مخالف مانند «حبیب عاشور» رهبر وقت اتحادیه، طعم ممنوعیت فعالیت را چشیدند (۴).

البته، سال ۲۰۰۴ پس از اصلاح قانون اساسی اتحادیه فراگیر کار تونس حمایت خود را از نامزدی بن‌علی برای دوره جدید ریاست جمهوری اعلام کرد. دلیل این امر، رهبری جدید مجموعه به دست «اسماعیل آل صاحبانی» بود که در پی نشست ملی سال ۱۹۸۹ ریاست اتحادیه را به چنگ آورده بود.

با این همه، شاخه‌های مختلف اتحادیه از این موضوع رضایت نداشتند (۵) تا جایی که پس از خودسوزی جوان دستفروش در شهر «سیدی بوزید» در دی ماه سال ۲۰۱۰ میلادی بسیاری از زیرمجموعه‌های اتحادیه همپای مردم خشمگینی شدند که ۲۷ روز بعد، طومار دولت بن‌علی را پس از ۲۳ سال پیچیدند.

اتحادیه پس از انقلاب یاسمین

از دسامبر ۲۰۱۰ که جرقه‌های انقلاب درخشید تا ژانویه ۲۰۱۱ که بن‌علی انحلال دولت را اعلام و کشور را ترک کرد، رهبری اتحادیه فراگیر کار تونس، نمونه‌ای از «دیوانسالاری سندیکایی» را به نمایش گذاشت که مطیع قدرت است و خود را از تظاهرات مردم جدا کرد.

با وجود همه اینها، این تشکل در انتخابات ۲۰۱۱ مجلس موسسان پس از انقلاب با کسب ۳۷‌ درصد آرا به پیروزی رسید و همراه با «المؤتمر من أجل الجمهوریه» (کنگره برای جمهوری)، و «التکتل الدیمقراطی من أجل العمل و الحریات» (مجمع دموکراتیک برای کار و آزادی ها)، یکی از ستون‌های سه‌گانه قدرت حکومت کنونی را تشکیل داد.

با وجود این پیروزی، اختلاف اتحادیه با سایر احزاب و گروه‌ها بویژه «النهضه» بالا گرفت؛ تا جایی که پرچمدار مخالفت با دولت موقت شدند.

به باور آنان، بر اساس بخشنامه‌ای درباره انتخاب نمایندگان «مجلس ملی موسسان» (المجلس الوطنی التأسیسی التونسی) قانون اساسی باید در مهلتی تدوین می‌شد که از یک سال پس از رای‌گیری تجاوز نکند و از این رو، بیست‌وسوم اکتبر ۲۰۱۲ پایان اعتبار نهادهای دولتی به موجب قانون اساسی بود (۶).

رخدادهای بعدی مانند حمله به مقر اتحادیه فراگیر کار تونس در بزرگداشت شصتمین سالگرد ترور حشاد و تهدید آنان به آغاز اعتصاب عمومی در همان سال سبب شد از سال ۲۰۱۳ دولت و رهبران احزاب عمده با مقام‌های اتحادیه دور یک میز بنشینند و طرح «گفت و گوی ملی» را رقم بزنند که دو سال بعد جایزه صلح نوبل را از آن خود کرد.

در ائتلافی دیگر بین گروه‌های سرنوشت‌ساز تونس و اتحادیه، در سال ۲۰۱۶ زیر نظر «الباجی قائد السبسی» رییس جمهوری وقت تونس، «سند کارتاژ» برای تأسیس دولت ائتلاف یا وحدت ملی امضا شد.

چند ماه بعد «یوسف شاهد» هفتمین نخست وزیر تونس و داماد السبسی زمام امور را تا زمان مرگ رییس جمهوری در سوم مردادماه ۱۳۹۸ به دست گرفت (۷) و سپس با تشکیل حزب سکولار «تحیا تونس» با همین حزب به رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری پا گذاشت اما برخلاف پیش‌بینی بسیاری از صاحبنظران بویژه اعضای اتحادیه، فقط ۷.۴ درصد آرا را به دست آورد و پنجم شد.

فرجام سخن

نخستین نیروی سندیکایی تونس، با ۵۱۷ هزار تن عضو پیوسته، نمونه‌ای از نهاد سازمان‌یافته تعدیل‌کننده قدرت است (۸).

این سندیکا با تمرکز در بخش دولتی، از ۲۴ اتحادیه منطقه ای، ۱۹ سازمان در بخش های اقتصادی و ۲۱ سندیکای پایه تشکیل یافته و گرایش های سیاسی چندی را نیز گرد هم آورده است و لایه‌های اجتماعی چون کارگران، کارمندان دولت، پزشکان و غیره زیر این پرچم جمع شده‌اند.

پیشینه این اتحادیه نشان می‌دهد چنانچه یک تشکل صنفی با هدف روشن توسعه ملی، ائتلاف‌سازی منطقه‌ای و فعالیت‌های فراملی را در دستور کار قرار دهد می‌تواند هم به گاه جنبش‌های ملی و مبارزات استقلال‌طلبانه به ایفای نقش بپردازد و هم در دولت‌سازی سهیم بوده، خواسته اعضا و زیرمجموعه خویش را به پیش برد.

نکته مهم درباره این تشکیلات صنفی، اطمینان رهبران آن از جایگاه اجتماعی آن است؛ گرچه رهبران آن با انقلاب یاسمین همراهی نکردند اما اقبال عمومی در انتخابات مجلس موسسان را با خود داشتند.

این امر نشان می‌دهد بجز کارنامه کنونی گروه‌ها و تشکل‌ها باید آنها را در چشم‌اندازی تاریخی در نظر داشت.

همین که این اتحادیه پس از ۹ سال از انقلاب یاسمین همچنان موضع مستقل خود را حفظ کرده است و در مقاطع حساس، به یکی از گروه‌های مرجع مردم و سیاستمداران احزاب دیگر تبدیل می‌شود، بیانگر پیوند تنگاتنگ آن با مطالبات سیاسی و ملی است.

..............................................................................

منابع:

۱- https://www.aljazeera.net/encyclopedia/icons/۲۰۱۴/۹/۲/فرحات_حشاد

۲- http://www.mawsouaa.tn/wiki/صالح_بن_یوسف

۳- https://ir.mondediplo.com/article۱۶۴۹.html

۴- http://www.ugtt.org.tn/

۵- https://www.aljazeera.net/encyclopedia/movementsandparties/۲۰۱۵/۳/۱۰/ الاتحاد العام التونسی للشغل

۶- https://ir.mondediplo.com/article۱۹۱۱.html

۷- https://www.irna.ir/news/۸۲۲۰۹۵۲۶/ دولت_وحدت_ملی_تونس_به_قدرت_رسید

۸- https://ir.mondediplo.com/article۱۹۱۱.html

برچسب‌ها تونس کارفرما کارگر بیداری اسلامی اصناف

منبع: ایرنا

کلیدواژه: تونس کارفرما کارگر بیداری اسلامی اصناف تونس کارفرما کارگر بیداری اسلامی اصناف مبارزات استقلال طلبانه رییس جمهوری قانون اساسی گروه ها بن علی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۷۷۰۸۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وزارت ارشاد وظیفه نظارت و تسهیل گری را به عهده دارد نه تصدی گری

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پنج‌شنبه ۶ فروردین به منظور دیدار مردمی با فعالان فرهنگی و اهالی دارالشهدای تهران در مسجد چهارده معصوم (ع) واقع در خیابان امامزاده حسن (ع) حضور یافت.

اسماعیلی در این برنامه گفت: خیلی خوشحال هستم در شب زیارتی حضرت اباعبدالله امام حسین (ع) در این مسجد که مزین به نام شهداست در جمع شما نمازگزاران و مردم همیشه در صحنه این محله حضور دارم.

وی افزود: از ابتکار آقای رییس‌جمهور به دلیل این سفر درون پایتختی باید یاد کنیم، به همراه رئیس جمهور به دورترین نقاط ایران می‌رویم و از نزدیک با مردم و اهالی عزیز شهرهای مختلف صحبت می‌کنیم و امشب در کنار مجموعه‌های دولتی و حاکمیتی در شهر تهران محضر شما عزیزان هستیم؛ انشاالله مصداق این ضرب‌المثل که می‌گوید "دور شمع تاریک است" نشویم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اذان صبح با آقای رئیس جمهور از سفر به سریلانکا برگشتیم و بلافاصله برنامه‌های امروز که از قبل تدارک دیده شده بود عملی شد؛ انشاالله این حضور منشأ برکات بسیاری برای مردم باشد.

وی با بیان اینکه این منطقه خصوصیات ویژه‌ای دارد، افزود: تعداد شهدای این منطقه حدود چهار هزار نفر است. کوچه به کوچه منطقه ۱۷ مشحون از شهدا است؛ سال ۱۳۷۴ نماینده شورای نگهبان در صندوق‌های رأی بودم و در اکثر محل‌های اخذ رأی به عنوان ناظر حضور داشتم. میزان حضور مردم این منطقه در پای صندوق‌های رأی برتری چشمگیری نسبت به سایر مناطق داشت، ما به این مسأله ایمان داریم که هسته سخت انقلاب اسلامی در مساجد است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: وظیفه مهم دولت اسلامی این است که در حلقه اول به مطالبات اهالی مسجد رسیدگی ویژه کند چون این عزیزان در صف اول حرکت‌های تأثیرگذار در نهضت امام بودند.

اسماعیلی ادامه داد: نهضت امام راحل وارد شصت و دومین سال حیات خود شد، این نهضت با مسجد و نام حضرت زهرا (س) آغاز شده است؛ انقلاب اسلامی فاطمی حدوث است و در طول همه سال‌های بعد با نام حضرت اباعبدالله (ع) مانا شده است و حسینی بقاست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این حرکت در مساجد و حوزه‌های علمیه تفسیر عملی می‌شود. در دولت مردمی این حرکت به نام نهضت بازگشت به مساجد نام گذاری شده است.

وی افزود: توفیق دارم به لطف خداوند و عنایات اهل بیت (ع) در مساجد مختلف حاضر می‌شوم و با نمازگزاران صحبت می‌کنم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه فضای کاری در دولت مردمی این است که دولت و حاکمیت را به جامعه بازگردانیم، گفت: در حوزه فرهنگ قرار نیست تصدی‌گری کنیم در دولت وظیفه نظارت و تسهیل‌گری را بر عهده داریم. گروه‌ها و جریانات مردمی باید پای کار بایستند و بنده نیز به عنوان وزیر فرهنگ موظف هستم ساختارها را در خدمت این شعار قرار دهم و این رویکرد را با قوت ادامه دهم.

اسماعیلی گفت: اگر امروز در منطقه ۱۷ تهران استعدادهایی در حوزه فعالیت‌های قرآنی وجود دارد. از استعدادهای هنری در سایر عرصه‌ها نیز (در این منطقه) برخورداریم، ما نیز آمادگی داریم در نقاط مختلف همین منطقه مجالس ویژه ای را برای تعظیم مفاخر و شهدا به تعداد مساجد و هیأت برگزار و آمادگی داریم از همه مؤسسات ثبت شده حمایت کنیم؛ از ما پشتیبانی از شما حرکت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: فرزند مسجد هستم و تمام دوران کودکی ام در مسجد بوده است در مسجد تئاتر و سرود اجرا کردیم، قرائت قرآن را آموختیم و با احکام آشنا شدیم.

وی افزود: هیچ فعالیت فرهنگی هنری و رسانه‌ای به مسجد گره نمی‌خورد مگر اینکه مخاطبانش را به سمت فلاح و رستگاری هدایت کند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: برای آموزش هنر آمادگی داریم در مساجد منطقه اقداماتی را انجام دهیم در مناطق محروم کشور در دو سال اخیر بیش از صد هزار نفر را تحت تعلیم آموزش هنری قرار دادیم و آنها را توانمند کردیم.

وی افزود: آقای هاشمی جانشین وزیر فرهنگ، حجت‌الاسلام خداداده، آقای سالاری معاون حوزه هنری و دیگر مسئولان وزارت فرهنگ در این جلسه حضور دارند و با همه دوستان خدمت شما رسیده‌ایم تا اعلام کنیم در همه بخش‌ها آماده خدمتگزاری هستیم‌.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در سفر اخیر به پاکستان موج استقبال مردمی را شاهد بودیم مردم مسلمان چنان از انتقام سخت فرزندان امام به وجد آمده بودند که همه مسیرها پر از ابراز عشق و علاقه به امام، رهبری و رئیس جمهور بود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: افرادی که بر طبل ناامیدی می‌کوبند و می‌خواهند مردم را از آینده با شکوه ملت ایران ناامید کنند این صحنه‌ها را ببینند، دنیا به فرزندان ایران افتخار می‌کند همه مؤمنان، عدالت طلبان و آزادگان به انقلاب، شهدای ایران و فرزندان این مرز و بوم افتخار می‌کنند.

در ادامه این دیدار تعدادی از فعالان اجتماعی این منطقه مشکلاتشان را به وزیر فرهنگ در میان گذاشتند، پس از آن نیز اسماعیلی پشت میز خدمت قرار گرفت و مردم مشکلات‌شان را بی واسطه با وزیر فرهنگ به عنوان نماینده دولت مردمی با وی در میان گذاشتند.

کد خبر 6088886 زینب رازدشت تازکند